De Sint-Gerlachuskerk in Houthem
kreeg in 1751 een bijzondere beschildering:
de eerste en enige fresco der Lage Landen! Wanden en gewelf werden
door de rondreizende Oostenrijkse schilderJohann
Adam Schöpf voorzien van kleurrijke scènes
uit het leven van de heilige Gerlachus. In 1962 dreigde Schöpfs complete
plafondfresco echter van het gewelf naar beneden te vallen. Groot
alarm. Het kerkbestuur besloot tot een bizarre maatregel:
de kwetsbare kalklaag werd met 5222 schroeven
doorboord en op de balken erboven vastgeschroefd! 5222 lelijke
koperen schroefkoppen ontsierden vanaf die tijd de prachtige, 45
meter lange barokschildering.
Eind jaren 90 werd besloten de kerk écht
te restaureren. Rescura werd gevraagd om
samen met Rob Crèvecoeur van ICN en
het Bouwteam een definitieve oplossing voor het plafondprobleem
te ontwikkelen. "We deden uitgebreide proeven om de frescolaag van
bovenaf vast te zetten. Hierbij werden de
oude raap- en pleisterlagen boven het frescopleister verwijderd
en vervangen voor nieuwe constructieve elementen. Die proeven durfden
we aan op basis van onze jarenlange ervaring met het redden van
bijzondere plafonds. Een voorbeeld van stucwerk-chirurgie die met
intensive care moest worden uitgevoerd. Hierbij concentreerden
we ons op het slechtste deel van het
plafond, op 80 van de in totaal 600 m2", aldus Teun Bleijenberg.
Compleet verrotte wilgentenen in de
lagen tussen fresco en balken (zie foto) bleken het grootste
probleem. Bovendien was er nauwelijks tot geen
hechting meer tussen de oudste pleisterlaag
en de later opgebrachte raaplaag. En ... de door Schöpf gebruikte
constructienagels waren compleet
doorgeroest. De fresco hing dus echt alleen aan de schroeven!
Aan de schilderingzijde werden daarom ondersteunende luchtkussens geplaatst.
Boven het fresco werd een houtconstructie gebouwd, u ziet het op
de foto hiernaast. Van daaruit konden de oude, slechte lagen worden
verwijderd, en de gaten van de weggenomen
schroeven gevuld.
De feitelijke frescolaag bleek 1 cm dik. Na verwijdering van de
slechte lagen ontstond er een ruimte van 3 cm tussen deze laag
en de houten ribben. Zaak was de frescolaag te
verstevigen en te fixeren, en deze op een verantwoorde manier
weer aan de ribben te bevestigen. Daarvoor ontwikkelden we een roestvrijstalen
constructie, ingebed in mortel en
verstevigd met kunststof netten (zie
foto's onderaan pagina). De frescolaag kwam hierdoor stevig
en vrij aan de balken te hangen. De lelijke koperen schroeven konden
worden verwijderd. De gaten die achterbleven
werden benut als kleine ‘ankertjes’.
Ze werden op een speciale wijze geprepareerd, gevuld en daarna
met de ribben verbonden.
Op dit moment wordt onderzocht hoe het resterende minder
slechte plafonddeel van 520 m2 moet
worden behandeld. In de loop van 2005 hopen we ook daarmee te
kunnen beginnen. Als dat werk is afgerond is een unieke,
zeer moeilijke, culturele reddingsactie
tot een goed einde gebracht!
>> project Grote of Sint Bavokerk
>> project Rijksmuseum
>> project Feijenoordstadion
>> project Rapenburg
65
>> project Sieboldhuis
>> project Regentenkamer
>> project St
Gerlachus
>> project Amsterdam
CS
>> project Reguliersgracht 63
>> reportage Concertgebouw
>> reportage Henkes-wandschildering
>> reportage Oude Stadhuis Den Haag
>> reportage plafond A�dam
>> reportage particulieren
>> Download
printversie achtergrondinfo
>> Geef
u op voor digitale nieuwsbrief met projectvoorbeelden
>> Home
>> Omhoog
|
